Ευρωπαϊκές προοπτικές στην COP26-επιτυχία ή αποτυχία;

Πολωνία

Η πορεία της Πολωνίας προς την κλιματική ουδετερότητα μοιάζει με διφορούμενο ραντεβού στο Tinder. Προσπαθεί να μην αποκαλύψει τα χαρτιά της και, παρά τη γοητεία της, αποτυγχάνει να δεσμευτεί. Τα γεγονότα; Τον Δεκέμβριο του 2019 η πολωνική κυβέρνηση ήταν η μόνη που δεν υποστήριξε τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050. Ωστόσο, στην διάσκεψη COP26, ο αναπληρωτής υπουργός για το κλίμα Adam Guibourgé-Czetwertyński δήλωσε ότι η Πολωνία συμμετέχει στον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως κράτος μέλος της ΕΕ. Εν τω μεταξύ, ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki λέει ότι η Πολωνία θα επιτύχει τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας «αργότερα».

Η έλλειψη σαφούς οράματος για την κλιματική πολιτική της Πολωνίας οφείλεται στην εξάρτησή της από τον γαιάνθρακα, ο οποίος παράγει περίπου το 70% της ενέργειας. Η Πολωνία βλέπει προς την πυρηνική ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να γίνει η βασική ενέργεια της χώρας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μαζί με τη Γαλλία και εννέα άλλα κράτη μέλη, η Πολωνία αγωνίζεται για να συμπεριλάβει την πυρηνική ενέργεια στην ταξινομία της ΕΕ για τις βιώσιμες επενδύσεις.

Η συμμετοχή της Πολωνίας στην COP26 επικρίθηκε λόγω της... μυστικοπάθειάς της. Η κυβέρνηση δεν θέλησε να αποκαλύψει τον κατάλογο των συμμετεχόντων της πολωνικής αντιπροσωπείας. Επιπλέον, λίγο πριν από τη διάσκεψη στη Γλασκόβη, ο Michał Kurtyka αντικαταστάθηκε από την Anna Moskwa στη θέση του υπουργού για το κλίμα.

Η πολωνική κυβέρνηση πρέπει να μιλήσει περισσότερο για την ενεργειακή της κατάσταση και να εμπλέξει περισσότερους επαγγελματίες και το κοινό στο θέμα της ενεργειακής μετάβασης. Διαφορετικά, η Πολωνία κινδυνεύει να συνδεθεί με τη Ρωσία, την Κίνα ή την Ινδία που δηλώνουν την επιθυμία τους να επιτύχουν κλιματική ουδετερότητα... «αργότερα».

Γαλλία

«Δεν πιστεύω πλέον στις διαπραγματεύσεις με 145 κράτη». Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Taurillon την Πέμπτη 18 Νοεμβρίου, ο ευρωβουλευτής Pierre Larrouturou κατήγγειλε την έλλειψη φιλοδοξίας της COP26. Η Γαλλία υπέγραψε μαζί με άλλα 80 κράτη μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% μέχρι το 2030. Η προθεσμία αυτή θα πρέπει επίσης να συμβολίζει το τέλος της αποψίλωσης των δασών, για το οποίο η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί μαζί με εκατό άλλες χώρες.

Συγχρόνως, η Γαλλία προσχώρησε σε έναν συνασπισμό δώδεκα χωρών για την επιτάχυνση της απόσυρσης από την παραγωγή ορυκτών καυσίμων (δέσμευση Boga). Τελικά, λίγες ώρες πριν από τη λήξη της COP26 και μετά από μεγάλη πίεση των περιβαλλοντικών ΜΚΟ, η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Barbara Pompili, ανακοίνωσε ότι η Γαλλία προσχώρησε στον συνασπισμό που συμφωνεί να σταματήσει τη χρηματοδότηση έργων ορυκτών καυσίμων στο εξωτερικό μέχρι το 2022.

Ενώ ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχε παροτρύνει τις χώρες με τις περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο να “αυξήσουν τις φιλοδοξίες τους”, η αποκαλούμενη : «τελευταία ευκαιρία» COP έληξε με μια απογοητευτική συμφωνία, η οποία δεσμεύεται μόνο για τη μείωση των ορυκτών καυσίμων. Η Sandrine Rousseau συνοψίζει την έλλειψη γαλλικής πρωτοβουλίας με μια απλή ερώτηση: «Είμαστε ακόμα ικανοί;»

Ρουμανία

Παρόλο που η Ρουμανία διέρχεται από τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση από το 1989 και είναι χωρίς πλήρες υπουργικό συμβούλιο από τον Σεπτέμβριο, η διάσκεψη COP26 ήταν ένα θέμα που συζητήθηκε στα ρουμανικά μέσα ενημέρωσης και ο πρόεδρος Klaus Iohannis παρουσίασε τους στόχους που ανέλαβε η Ρουμανία. Υποστηρίζει τους περισσότερους από τους στόχους της ΕΕ, ενώ ξεκίνησε επίσης ένα σχέδιο για την εκπαίδευση για το κλίμα στα σχολεία. Είναι μια καλή ιδέα, αλλά θα δούμε πώς θα διδαχθεί αυτό το σχολικό μάθημα σε ένα ρουμανικό σχολικό σύστημα που δεν γνωρίζει την μεταρρύθμιση και είναι αποσυνδεδεμένο από τη καινοτομία. Τα μεγαλύτερα προβλήματα εδώ στη Ρουμανία που σχετίζονται με το περιβάλλον είναι οι παράνομες αποψιλώσεις (που συνδέονται στενά με το πολιτικό κατεστημένο - ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Gheorghe Flutur, πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου της Suceava, είναι γνωστό ότι εμπλέκεται άμεσα στη “δασική μαφία”), οι πλημμύρες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή και πλήττουν τη χώρα κάθε καλοκαίρι, τα προβλήματα στη βιοποικιλότητα - η Ρουμανία έχει μεγάλη σπάνια πανίδα στα Καρπάθια όρη - και τέλος, οι απόψεις που υποστηρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι πραγματική και ότι οι καταιγίδες προκαλούνται από την “οργή του Θεού”. Παρ’ όλα αυτά, η Ρουμανία έχει την πρώτη πόλη που διεκδικεί την κλιματική ουδετερότητα, το Brașov, μια μεγάλη πόλη που βρίσκεται στην καρδιά των Καρπαθίων, όπου ο Allen Colliban έχει ένα σχέδιο για να εξασφαλίσει την κλιματική ουδετερότητα της πόλης μέχρι το 2030. Επίσης, ο Farul Constanța είναι ο πρώτος επαγγελματικός ποδοσφαιρικός σύλλογος στην Ευρώπη που διεκδικεί την κλιματική ουδετερότητα. Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο για τη χώρα, η διάσκεψη COP26 αποτέλεσε πηγή αστείων, με την Greta Thunberg και τον Πρόεδρο, φορώντας χειμερινό μπουφάν, δίπλα στον Boris Johnson. Η δημοτικότητα του Κλάους Γιοχάνις έπεσε δραματικά τους τελευταίους μήνες, επειδή θεωρείται ο δημιουργός της πολιτικής κρίσης κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την είσοδο του φιλοευρωπαϊκού κόμματος USR κατά της διαφθοράς στην αντιπολίτευση και την πολύ πιθανή ανάληψη της εξουσίας από τον παλιό αντίπαλο του PNL, τον άμεσο διάδοχο του Κομμουνιστικού Κόμματος, το PSD.

Γερμανία

Ενώ στη Γερμανία όλα τα βλέμματα στράφηκαν προς τις συνεχείς συζητήσεις για συνασπισμό, οι διαπραγματεύσεις για τη COP26 δεν «πέρασαν» απαρατήρητες από το κοινό. Η εν εξελίξει καγκελάριος Angela Merkel ταξίδεψε στη Γλασκώβη και έκανε έκκληση για συγκεκριμένα μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η κ. Μέρκελ επανέλαβε τους στόχους της Γερμανίας να μειώσει τις εκπομπές της κατά 65% συγκριτικά με το 1990 έως το 2030 και να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2045.

Η καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης ήταν ένα από εξέχοντα ζητήματα εν αναμονή των εκλογών του 2021, στις οποίες το κόμμα των Πράσινων απέκτησε το καλύτερο αποτέλεσμα που είχε ποτέ στη ιστορία του. Ως ένας από τους μελλοντικούς εταίρους συνασπισμού, η νέα κυβέρνηση αναμένεται να εντείνει το «παιχνίδι» της σε αυτό το θέμα, όσο δύσκολο και αν είναι αυτό: Η Γερμανία εξακολουθεί ακόμη να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στον άνθρακα και το φυσικό αέριο (37% καθαρή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας το 2020) και οι κατά κεφαλήν εκπομπές CO2 είναι πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, το 2020, πάνω από το 50% της παρεχόμενης ενέργειας προήλθε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η Γερμανία σκοπεύει να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα με την έξοδο από την πυρηνική ενέργεια, καθώς και την ενέργεια από την καύση άνθρακα.Οι τελευταίοι τρεις εναπομείναντες πυρηνικοί σταθμοί θα εξαφανιστούν τον επόμενο χρόνο. Επιπλέον, οι «πράσινες» επενδύσεις έχουν εκτοξευτεί στη Γερμανία , με πολλές ιδιωτικές εταιρείες να δεσμεύονται για τις κλιματικές φιλοδοξίες στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων της COP26. Η BMW, η Volkswagen , η Audi κ.ά., ωστόσο, είναι απούσες από αυτή τη λίστα: Η σταδιακή κατάργηση του παραδοσιακού κινητήρα εσωτερικής καύσης και ένα όριο ταχύτητας στην Autobahn δεν αναμένεται να νομοθετηθούν πολύ σύντομα, αν και επισκιάζουν τις περισσότερες συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή στη Γερμανία - η COP26 άλλαξε ελάχιστα σε αυτό το ζήτημα

Ιταλία

Στη διάσκεψη για την COP26 η Ιταλία είχε τη δυνατότητα να εκφράσει την πολιτική της για το κλίμα, καθιστώντας την, έτσι, μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει διακήρυξη υπέρ της ενεργειακής μετάβασης. Μερικές από τις δεσμεύσεις που αποδέχτηκε η χώρα περιλαμβάνουν: 30% της μείωσης των εκπομπών φυσικού αερίου· το τέλος των δραστηριοτήτων αποψίλωσης όχι αργότερα από το 2030· ένα δεκαετές πλάνο στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ιταλία σκοπεύει να δεσμευτεί με νέα σχετικά μέτρα, στο πλαίσιο του πακέτου μέτρων για το κλίμα“Fit for 55”.

Αυτοί είναι φιλόδοξοι στόχοι. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο, καταρχάς, να καλυφθούν τα εσωτερικά κενά της χώρας. Καθίσταται αναγκαίο να προστεθούν οι απαραίτητες ικανότητες στη διπλωματία και στα δημόσια ιδρύματα, ώστε να συμπεριληφθεί το θέμα του κλίματος στις πολιτικές τους. Στην Ιταλία είναι δυνατόν να διαπιστωθεί η πόλωση μεταξύ των διαφόρων περιφερειών όσον αφορά στην ενεργειακή κατανάλωση. Πολλές από αυτές εξακολουθούν να βρίσκονται μακριά από ευρωπαϊκούς στόχους για κλιματική ουδετερότητα, ενώ, ακόμη και οι πιο σωστές (περιφέρειες), χρειάζεται να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.

Έως σήμερα η Ιταλία έχει σχέδιο σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές,το οποίο αποκλείει την πυρηνική επιλογή: να παράξει στα επόμενα 9 χρόνια πάνω από 70 δισεκατομμύρια watt από καθαρές πηγές ενέργειας, πετυχαίνοντας έτσι ποσοστό 70% του μεριδίου της παραγωγής για το 2030 . Παρά μερικές δυσκολίες που προαναφέρθηκαν, η Ιταλία ήταν η πρώτη που εξιδανικοποίησε το Youth4Climate, με 400 νέους από 186 χώρες. Αποτελεί απόδειξη της ευαισθησίας της χώρας στο θέμα του κλίματος· ένα ισχυρό σημείο για την Ιταλία, το οποίο η χώρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αυξήσει τη διεθνή συναίνεση επί του θέματος.

Ηνωμένο Βασίλειο

Αυτή τη χρονιά, το Ηνωμένο Βασίλειο βρέθηκε στη μοναδική θέση να φιλοξενήσει το ίδιο τη διάσκεψη COP26, ενώ πολιτικοί, ακτιβιστές και ενδιαφερόμενα μέλη του κοινού βρέθηκαν στην Γλασκόβη της Σκωτίας. Ως διοργανωτής, το Ηνωμένο Βασίλειο ήλπιζε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, αντιπροσωπεύοντας τις ανησυχίες των βρετανών πολιτών σχετικά με την κλιματική κρίση. Ωστόσο, οι αντιδράσεις του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου έναντι της COP26 ήταν εξαιρετικά ανομοιογενείς.

Αυτή η...μικτή αντίδραση αντανακλάται από τα μέσα ενημέρωσης του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι δηλώσεις της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν «καταλάβει» τα πρωτοσέλιδα: για παράδειγμα, ακριβώς λίγο πριν την COP26 δόθηκε υπόσχεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μετέφερε όλη την ηλεκτρική ενέργεια σε καθαρές πηγές μέχρι το τέλος του 2035. Αυτές έδωσαν, επίσης, έμφαση στη δέσμευσή τους να πιέσουν για την εκπλήρωση των υποσχέσεων που δόθηκαν στη διάσκεψη και για την υποστήριξη άλλων διεθνών δυνάμεων να μειώσουν τη συλλογική χρήση άνθρακα. Μιλώντας στη Διάσκεψη, ο Πρωθυπουργός Boris Johnson φάνηκε επιφυλακτικά αισιόδοξος, δηλώνοντας ότι «έχουμε κάνει τη διαφορά, ελπίζουμε, για τον πλανήτη μας και τους ανθρώπους μας», καλώντας άλλους παγκόσμιους ηγέτες να βοηθήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων του κόσμου. Αυτή η αισιοδοξία, ωστόσο, δεν είναι καθολική σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο.

Για πολλούς ανθρώπους που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, η COP26 ήταν μια ελκυστική πρόσοψη για κενές υποσχέσεις. Μόνο το 1% των Βρετανών θεώρησαν την COP26 ως «μεγάλη επιτυχία», ενώ το 30% αυτών την περιέγραψαν ως αποτυχημένη . . Ο πρωθυπουργός Boris Johnson χαρακτήρισε την αντίδρασή του στις συμφωνίες της διάσκεψης ως γεμάτες απογοήτευση . Ο ίδιος έχει δεχτεί μεγάλη κριτική όσον αφορά στην επίδοσή του στη Διάσκεψη, εξαιτίας της χρησιμοποίησης ιδιωτικού jet για να ταξιδέψει από το Λονδίνο στη Γλασκώβη, καθώς και της απόφασής του να μη φοράει επανειλημμένα μάσκα. Μια εικόνα του πρωθυπουργού χωρίς μάσκα προσέλκυσε την προσοχή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς αυτή συνοδεύτηκε με την εικόνα του David Attenborough να φοράει την μάσκα του.

Στη Σκωτία το γεγονός αυτό δε θα μπορούσε να μη γίνει κεντρικό σημείο συζήτησης εντός των εγχώριων πολιτικών ζητημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου οι συζητήσεις αυτονομιστών/συνδικαλιστών αυξάνονται. Η πρωθυπουργός της Σκωτίας, η Nicola Sturgeon- γνωστή για την φιλοευρωπαϊκή υπερ-σκωτσέζικη ανεξαρτησία- παρακολουθούσε τη Διάσκεψη καθημερινά, αν και δεν κατείχε μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ενώ οι υποστηρικτές της την επαίνεσαν για την προσήλωσή της στο περιβάλλον ( η εφημερίδα Scotsman τη χαρακτήρισε ως «θρίαμβο», οι επικριτές της πρότειναν να χρησιμοποιήσει το COP26 ως ευκαιρία προθυπουργός, ενώ άλλοι επικρίνουν την «φτωχή οργάνωση» της εκδήλωσης υπό την εποπτεία της κυβέρνησης της Σκωτίας.

Παρά τις αντιδράσεις στη COP26 και τον ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτήν, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που δεν χωρούν καμία αμφιβολία: αρχικά, το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να δράσει γρήγορα, σε συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα, αλλά ειδικότερα για τις δικές του αποτυχίες· και τέλος, οι φωνές όσων ενδιαφέρονται για το κλίμα στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορούν, και δε θα σιωπήσουν.

Ελλάδα

Το καλοκαίρι του 2021 στην Ελλάδα ήταν το θερμότερο των τελευταίων 43 ετών, υπογραμμίζοντας τις σοβαρές συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ζήσαμε “ένα σερί ρεκόρ ημερών με θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών και είχαμε να αντιμετωπίσουμε δασικές πυρκαγιές πρωτοφανούς έντασης”. Περισσότερα από 1.000.000 στρέμματα γης έχουν καταστραφεί φέτος στην Ελλάδα. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της κατάστασης είναι ήδη παρούσες, αφού οι πλημμύρες γίνονται όλο και πιο έντονες κάθε φορά που βρέχει. Ωστόσο, εκτός από αυτό το βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα, τα μακροπρόθεσμα δεν θα αργήσουν να εμφανιστούν. Για το λόγο αυτό, η Ελλάδα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την αναδάσωση.

Καθώς, λοιπόν, έχουμε αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή στο αποκορύφωμά της, η Ελλάδα αποφάσισε να δηλώσει στην COP26, 6 πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κρίσης, στο βαθμό που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Η απεξάρτηση των θαλάσσιων μεταφορών από τον άνθρακα, η πρωτοποριακή στρατηγική GR-eco θα εξαλείψει περισσότερους από 10 εκατομμύρια τόνους CO2, μετατρέποντας σταδιακά τα ελληνικά νησιά σε 100% πράσινους και βιώσιμους αυτόνομους προορισμούς. Επιπλέον, η Ελλάδα θα αποκτήσει το πλεονέκτημα στην παράκτια αιολική παραγωγή, με εγκατεστημένη βάση 2 GW μέχρι το 2030 και στην υδροηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από αντλιοστάσια. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα θα είναι απαλλαγμένη από λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, ενώ όλες οι παλιές μονάδες λιγνίτη θα καταργηθούν σταδιακά έως το 2023 και ότι το 10% των θαλασσών μας θα δηλωθεί ως ζώνες απαγόρευσης αλίευσης έως το 2030. Τέλος, η Ελλάδα μετασχηματίζεται σταθερά σε περιφερειακό κόμβο πράσινης ενέργειας. Το νεοσυσταθέν ελληνικό υπουργείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης θα συμβάλει στην επίτευξη αυτών των σημαντικών, πράσινων στόχων. [1]

Στην Ελλάδα, το COP26 ήταν ένα σημαντικό θέμα για τις ειδήσεις και τα διαδικτυακά άρθρα. Ωστόσο, ο ελληνικός πληθυσμός δεν γνωρίζει την αναγκαιότητα της Διάσκεψης. Η πλειονότητα των Ελλήνων δεν έχει λάβει υπόψη τον τρόπο με τον οποίο οι ενέργειές μας έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο περιβάλλον. Τα βήματα που έχουν κάνει οι ελληνικές κυβερνήσεις μεταξύ των ετών είναι σημαντικά, αλλά όχι αρκετά για να ξεπεράσουν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.

Εν συντομία, πράγματι, «ο χρόνος τελειώνει, και πρέπει να ενεργήσουμε τώρα», όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός. Ωστόσο, αυτή η ενέργεια θα έχει πραγματικά αντίκτυπο στο περιβάλλον μας ή η COP26 είναι απλώς δηλώσεις πολιτικών που πρέπει να ξεφορτωθούν το βάρος από τους ώμους τους;